اگر بخواهیم از مصادیق آیه وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ بحث کنیم،قطعا همه انسان ها در حیطه این بحث وارد خواهند شد.چه کاسب و چه کارگران و کارمندان و چه کارفرمایان که همه مورد شمول این آیه می باشند.
نقل کرده اند که مرد فقیری بود و همسرش کره می ساخت و او آنرا به یکی از بقالی های شهر می فروخت.
آن زن کره ها را به صورت دایره های یک کیلویی می ساخت.مرد آنرا به یکی از بقالی های شهر می فروخت و در مقابل مایحتاج خانه را می خرید.
روزی مرد بقال به اندازه کره ها شک کرد و تصمیم گرفت آن ها را وزن کند.هنگامی که آن ها را وزن کرد،اندازه هر کره 900 گرم بود.
او از مرد فقیر عصبانی شد و روز بعد به مرد فقیر گفت: «دیگر از تو کره نمی خرم،تو کره را به عنوان یک کیلو به من می فروختی در حالی که وزن آن 900 گرم است.»
مرد فقیر ناراحت شد و سرش را پایین انداخت و گفت:
«ما ترازویی نداریم و یک کیلو شکر از شما خریدیم و آن یک کیلو شکر را به عنوان وزنه قرار میدادیم!!!»
چقدر این داستان آشناست و چقدر قریب و نزدیک به ذهن است. از خواندن این داستان کوتاه، ذهن به آیات مبارکه سوره مطففین می افتد که خداوند تبارک و تعالی می فرمایند:
وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ ۱ وای بر کم فروشان
الَّذِینَ إِذَا اکْتَالُوا عَلَى النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ ۲ که چون از مردم پیمانه ستانند تمام ستانند
وَإِذَا کَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ ۳) و چون براى آنان پیمانه یا وزن کنند به ایشان کم دهند
قرآن کریم، این چراغ راهی که خداوند تبارک و تعالی برای هدایت بشری بر قلب رسول مکرم اسلام فرو فرستاده است، موضوع کم فروشی را نیز صریحا بیان داشته و انجام این کار را مذمت فرموده است.
عملی که تاثیرات انجام آن، فرد و صد البته اجتماع می باشد و حتی عامل ویرانی و بدبختی نیز معرفی شده است.
در تفسیر نمونه، ذیل آیات ابتدایی سوره مطففین، توضیحات جامع و کاملی پیرامون این موضوع مطرح شده است که به اختصار موارد قابل تامل را مرور می کنیم.
درذیل توضیح استفاده از کلمه «ویل» چنین آمده است که: «ایـن در حـقـیـقت اعلان جنگى است از ناحیه خداوند به این افراد ظالم و ستمگر و کثیف که حق مردم را به طرز ناجوانمردانه اى پایمال مى کنند بـعـد ایـن واژه در کـم فـروشـى بـه هـر شکل و به هر صورت استعمال شده.»
در ادامه آیه الَّذِینَ إِذَا اکْتَالُوا عَلَى النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ(2) وَإِذَا کَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ(3) می فرمایند:
«. سپس به شرح کار (مطففین) و کم فروشان پرداخته مى فرماید: (آنها کسانى هستند کـه وقـتـى مـى خـواهـنـد بـراى خـود کـیـل کـنـنـد حـق خـود را بـه طـور کامل مى گیرند امـا هنگامى که مى خواهند براى دیگران کیل یا وزن کنند کم مى گذارند.)».
در بحث استفاده از کیل و وزن نیز اضافه فرموده اند که: «.در مـورد گـرفـتـن حـق تـنـهـا سـخـن از «کیل» است ولى در مورد پرداختن سخن از«کیل» و «وزن» هر دو به میان آمده. با استفاده از الغاى خصوصیت ، کم گذاردن در خدمات را نیز فرا گیرد، فـى المـثـل اگـر کـارگـر و کـارمـنـدى چیزى از وقت خود بد در ردیف «مطففین» و کم فروشانى است که آیات این سوره سخت آنها را نکوهش کرده است. بـعـضـى مـى خـواهـنـد بـراى آیـه تـوسـعـه بـیـشـتـرى قـائل شـونـد و هـر گونه از حدود الهى و کم و کسر گذاشتن در روابط اجتماعى و اخلاقى را مشمول آن بدانند، گرچه استفاده این معنى از الفاظ آیه روشن نیست ، ولى بى تناسب هم نمى باشد.»[2]
و در ادامه این آیات خداوند می فرمایند « أَلَا یَظُنُّ أُولَئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ » - مگر آنان گمان نمی دارند که برانگیخته می شوند»
و این یعنی بزرگترین مصیب برای یک انسان که خداوند بخواهد به او چنین کنایه ای بزند.
از خداوند بخواهیم توفیقی عنایت فرمایند تا مصداق این آیه و آیات مشابه آن نباشیم و در زمره مطففین قرار نگیریم.ان شاءالله/
--------------
پی نوشت ها:
1. سوره مبارکه مطففین/آیات 1-4
2.تفسیر نمونه/ذیل آیات 1-4 سوره مطففین
درباره این سایت