مکانیسم ماشه برجام، اسلحه‌ای خالی بر علیه اقتصاد ایران

کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی با تاکید بر اینکه فعال شدن مکانیسم ماشه، منجر به بازگشت تحریم های شورای امنیت سازمان ملل خواهد شد، گفت: تحریم های سازمان ملل از نظر عمق و تاثیر اقتصادی در مقایسه با تحریم های آمریکا، بسیار بسیار کم اثر است.

حسین حاجیلو کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی درباره فعال شدن مکانیسم ماشه و آثار اقتصادی آن گفت: مکانیسم ماشه یا مکانیسم حل اختلاف که در برجام تعبیه شده است، مکانیسمی است که بر اثر فعال شدن آن و طی کردن مراحلش که مجموعا حدود 65 روز طول می کشد، موجب بازگشت قطعنامه های گذشته ای که علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر شده بود، می شود. در واقع، مکانیسم ماشه منجر به بازگشت 4 قطعنامه تحریمی علیه ایران می گردد که مهمترین آنها قطعنامه 1929 است که در سال 2010 صادر شده است.

وی با تاکید بر اینکه برای متوجه شدن آثار این تحریم ها، باید کمی درباره تحریم ها اطلاعات داشته باشیم، اظهار داشت: همانطور که مطلع هستید تحریم‌هایی که در 10-15 سال گذشته علیه ایران وضع شده، سه منشا اصلی داشته است: 1-تحریم های آمریکا، 2-تحریم های اتحادیه اروپا و 3-تحریم های شورای امنیت سازمان ملل.

*مهمترین تحریم‌ها علیه ایران، تحریم‌های آمریکاست

حاجیلو افزود: از منظر اقتصادی، مهمترین تحریم ها علیه ایران، تحریم های آمریکاست. دلیل این موضوع هم این است که هم گستردگی بسیار زیادی نسبت به سایر تحریم ها دارد و هم دولت آمریکا به واسطه ابزارهای اعمال قدرتی که در صحنه اقتصاد جهانی دارد، می تواند این تحریم ها را اعمال کند و فشار اقتصادی علیه ایران وارد کند.

این کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی ادامه داد: در مرحله بعدی، تحریم های اتحادیه اروپاست که البته نکته مهم این است که بود و نبود تحریم های اتحادیه اروپا تفاوت خاصی نمی کند زیرا هم این اتحادیه پیروی کاملی از دولت آمریکا دارد و هم بخش خصوصی فعال در اروپا مانند سایر بخش های خصوصی در  جهان، تحریم های آمریکا را مهمتر می دانند و از این تحریم ها، تبعیت جدی دارند. لذا در ماه های اخیر و پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها، مشاهده می کنید شرکت های اروپایی و بخش های مختلف اقتصادی اروپا به تبعیت کامل از تحریم های آمریکا مبادرت کردند و همکاری با ایران را قطع کردند. مثلا شرکت توتال کمتر از یک ماه بعد از خروج آمریکا از برجام، از ایران خارج شد.

* تحریم‌های سازمان ملل بسیارکم اثرتر از تحریم‌های آمریکاست

وی با اشاره به اینکه حالا با فعال شدن مکانیسم ماشه، شاهد بازگشت تحریم های شورای امنیت سازمان ملل خواهیم بود، گفت: تحریم های سازمان ملل از نظر عمق و تاثیر اقتصادی در مقایسه با تحریم های آمریکا، بسیار بسیار کم اثر است. به عنوان نمونه، در تحریم های سازمان ملل هیچ تحریم نفتی یا گازی یا صنایع دیگرمان یا بخش های دیگر اقتصادمان را نداریم. این در حالی است که آمریکا تقریبا با دستور اجرایی جدید، کلیه بخش های اقتصادی مهم کشورمان را تحریم کرده است.

حاجیلو اضافه کرد: همچنین در تحریم‌های سازمان ملل هیچ تحریم مهم بانکی نداریم، صرفا بانک سپه ما در لیست این تحریم ها قرار دارد و این تحریم مجدد بر می گردد. این در حالی است که الان کل نظام بانکی ما تحت تحریم آمریکا قرار دارد و تقریبا هیچ تعامل رسمی بین نظام بانکی ایران و نظام بانکی بین الملل وجود ندارد. لذا از نظر اقتصادی انتظار نداریم بازگشت تحریم های سازمان ملل هیچ اثری داشته باشد. صرفا مسئله از لحاظ دیپلماتیک و فشار رسانه ای و جو روانی هست که می توانند ایجاد کنند، با این ادعا که دوباره اجماع جهانی علیه ایران ایجاد شده است، می توانند فضاسازی کنند. با این وجود، باز هم با توجه به نحوه مدیریتی که در یک سال و نیم اخیر در بازار اقتصادی داشتیم، این موضوع هم اثر زیادی نمی تواند روی کشور داشته باشد.

این کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی با تاکید بر اینکه دلیل اصلی بازگشت مجدد قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل و تحریم های مرتبط بخاطر مکانیسم غلط تعبیه شده در برجام یعنی مکانیسم ماشه است، اظهار داشت: در مکانیسم ماشه، حق وتو از کشورهای دارای حق وتو سلب شده است. در نتیجه، چین و روسیه که در این قضیه قطعا طرف ایران هستند، نمی توانند از حق وتوی خود استفاده کنند. لذا بازگشت تحریم ها نشاندهنده اجماع جهانی علیه ایران نیست و بسته به کار دیپلماتیکی که انجام شود، می تواند فشارها را کاهش دهد.

* بازگشت تحریم‌ های سازمان ملل از لحاظ اقتصادی چندان نگران کننده نیست

وی افزود: در مجموع، از منظر اقتصادی، اتفاقی قرار نیست علیه کشورمان صورت گیرد و سطح تحریم ها، سطح بسیار کمی است. بخواهیم مقایسه کنیم، آن چیزی که در قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران وجود دارد، در سطح تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال 2008 است. یعنی آن تحریم های که از آن سال تاکنون علیه ایران اعمال شده است، اینها همه تحریم های آمریکا بوده است. بنابراین بازگشت تحریم های شورای امنیت سازمان ملل از لحاظ اقتصادی چندان نگران کننده نیست.

حاجیلو در پایان تاکید کرد: بنابراین تصور برخی افراد درباره اینکه بازگشت تحریم های شورای امنیت به معنای وارد شدن شوک اقتصادی به کشور است، اشتباه است و ما در نقطه ای قرار داریم که می توانیم به طور کامل این موضوع را مدیریت کنیم.

منبع: خبرگزاری فارس